Opublikowane artykuły:

Artur Laska „Populizm jako degeneracja demokracji”, s. 7-22

Dyskurs & Dialog 2024/2
10.5281/zenodo.14547358

Celem artykułu jest zaprezentowanie wyników badań teoretycznych, wskazujących, że konstytutywne elementy populizmu są z istoty niedemokratyczne, a utrwalając się w ramach demokracji, nie stanowią jej formy, ale przejaw głębokiego kryzysu, który prowadzi do jej degeneracji. Zadanie takie stanie się pretekstem do wyróżnienia cech konstytuujących populizm, a więc doprecyzowania jego istoty. Autor zakłada, że za różnorodnymi jego formami kryje się jednolite i niepowtarzalne zjawisko. Jeśli zaś pojęcie to miałoby być stosowane rygorystycznie, to jego znaczenie powinno być oparte na definicji koncentrującej się na rdzeniu warunków koniecznych.

Słowa kluczowe: populizm, demokracja, kryzys demokracji, technokratyzacja

Populizm jako degeneracja demokracji – Pobierz PDF

Maria Marczewska-Rytko, „Populizm w Stanach Zjednoczonych Ameryki w dyskursie naukowym”, s. 23-37

Dyskurs & Dialog 2024/2
10.5281/zenodo.14547354

Od początku zainteresowania naukowców populizmem w Stanach Zjednoczonych w literaturze naukowej pojawiały się i pojawiają różne jego interpretacje i oceny. Celem artykułu jest analiza dyskursu naukowego odnoszącego się do zjawiska populizmu w USA. Dyskurs naukowy jest rodzajem metadyskursu nad różnymi podejściami stosowanymi przez badaczy. W procesie badawczym wykorzystywana jest analiza treści, analiza kontekstualna oraz elementy krytycznej analizy dyskursu. W badaniach poddano analizie: klasyczny populizm w USA z końca XIX stulecia; maccartyzm; populizm Wallace’a oraz populizm Trumpa.

Słowa kluczowe: populizm, Stany Zjednoczone Ameryki, dyskurs naukowy

Populizm w Stanach Zjednoczonych Ameryki w dyskursie naukowym – Pobierz PDF

Leszek Koczanowicz, „Władza – masa – populizm. Refleksje o aktualności „Masy i władzy” Eliasa Canettiego” s. 38-53

Dyskurs & Dialog 2024/2
10.5281/zenodo.14547322

W artykule dokonano rekonstrukcji niektórych elementów koncepcji masy i władzy Eliasa Canettiego. Nacisk został położony szczególnie na te pojęcia, które związane są bezpośrednio z ciałem. Tezą artykułu jest, że Canetti w wielu przypadkach antycypował te współczesne koncepcje polityczne, które kładą nacisk na cielesność w jej różnych przejawach, a szczególnie podkreślają rolę emocji w polityce. Taka interpretacja skonfrontowana jest z niektórymi teoriami populizmu. W konkluzji wskazano, że użycie koncepcji Canettiego do analizy populizmu pokazać może zarówno zagrożenia związane z tym ruchem, jak i jego pozytywną stronę.

Słowa kluczowe: masa, populizm, tłum, Canetti, autorytaryzm, demokracja, polityka

Władza – masa – populizm. Refleksje o aktualności „Masy i władzy” Eliasa Canettiego – pobierz PDF

Patryk Wosik, „Metarefleksja o populizmie – w poszukiwaniu przyczyny jego stygmatyzacji”, s. 54-72

Dyskurs & Dialog 2024/2
10.5281/zenodo.14547562

Artykuł koncentruje się na analizie stygmatyzacji populizmu, który bazując na antyestablishmentowej retoryce, stawia „zwykłych ludzi” przeciwko elitom politycznym, gospodarczym i medialnym. Celem pracy jest przeprowadzenie metarefleksji nad populizmem oraz analiza mechanizmów prowadzących do jego stygmatyzacji. Metodą badawczą zastosowaną w artykule jest analiza materiałów źródłowych. Elity, postrzegając populistów jako zagrożenie dla porządku, delegitymizują ich działania, nazywając je destabilizującymi i niebezpiecznymi dla demokracji. Stygmatyzacja ta wynika zarówno z działań elit, jak i społecznych lęków związanych z globalizacją i nierównościami społecznymi. Populizm wspierany przez grupy marginalizowane prowadzi do polaryzacji politycznej, co pogłębia podziały społeczne.

Słowa kluczowe: populizm, dyskursy populistyczne, polityka, retoryka populistyczna

Metarefleksja o populizmie – w poszukiwaniu przyczyny jego stygmatyzacji – pobierz PDF

Artur Lipiński, „Populistyczne strategie komunikacyjne i dyskursywna legitymizacja referendum w 2023 r. w Polsce”, s. 73-98

Dyskurs & Dialog 2024/2
10.5281/zenodo.14547370

Prawo i Sprawiedliwość, rządzące od 2015 r., długo nie interesowało się instytucją referendum. PiS zdecydowało się na jego organizację dopiero w 2023 r., wcześniej ograniczając się jedynie do wielokrotnie powtarzanych odwołań do woli oraz interesu narodu. W odróżnieniu od badań komparatystycznych opartych na dużej liczbie przypadków bądź analiz skoncentrowanych na kwestiach instytucjonalnych i prawnych przedmiotem zainteresowania niniejszego tekstu jest wymiar dyskursywny prowadzonej przez PiS kampanii referendalnej 2023 r. Wymiar ten, stosunkowo rzadko analizowany w literaturze dotyczącej referendów, nabiera szczególnego znaczenia zwłaszcza w obliczu problemów prawnych oraz silnej polaryzacji politycznej, wymuszających uruchomienie zestawu narzędzi komunikacyjnych, które pozwalałyby neutralizować silną krytykę i budować pozytywny wizerunek własny aktora politycznego. Celem artykułu jest zbadanie mechanizmów dyskursywnej legitymizacji referendum wykorzystywanych przez PiS w 2023 r. oraz sposobów artykulacji tych mechanizmów przy użyciu populistycznych strategii komunikacyjnych.

Słowa kluczowe: referendum, Prawo i Sprawiedliwość, legitymizacja, populizm, dyskurs

Populistyczne strategie komunikacyjne i dyskursywna legitymizacja referendum w 2023 r. w Polsce

Piotr Borowiec, „Populizm, dyskurs o populizmie w polskiej kampanii parlamentarnej 2023 roku”, s. 99-118

Dyskurs & Dialog 2024/2
10.5281/zenodo.14547556

Artykuł omawia zjawisko populizmu w kampanii parlamentarnej 2023 roku. Jego celem jest ukazanie populistycznych postulatów oraz sposobów narzucania przeciwnikowi politycznemu wizerunku populisty. Populistyczny dyskurs został omówiony chronologicznie oraz według kryterium: opozycja – rządzący. Omówiono postulaty ugrupowań zaliczających się do tzw. demokratycznej opozycji oraz Zjednoczonej Prawicy. Analizowany dyskurs, w tym postulaty populistyczne, ujęto w realia sprawowania i dążenia do utrzymania władzy oraz prób jej przejęcia. W artykule uzasadniono twierdzenie, że dla wytworzenia „kampanijnej atmosfery populistycznej” niezbędne są nie tylko postulaty populistyczne, ale także kontrola dyskursu, tj. narzucenie przeciwnikowi obrazu populisty. Dla takiej „atmosfery” niezbędne jest pojawienie się aktywnych i pasywnych strategii populistycznych.

Słowa kluczowe: populizm, dyskurs polityczny, kampania wyborcza 2023 roku, strategie wyborcze

Populizm, dyskurs o populizmie w polskiej kampanii parlamentarnej 2023 roku – pobierz PDF

Agnieszka Kasińska-Metryka, „Polityzacja religii – sakralizacja polityki, czyli polski populizm prawicowy jako efekt współpracy Prawa i Sprawiedliwości i Kościoła Katolickieg”, s. 119-137

Dyskurs & Dialog 2024/2
10.5281/zenodo.14547259

Polski prawicowy populizm rozwinął się po 2015 roku, kiedy wybory parlamentarne wygrała partia Prawo i Sprawiedliwość. Wygrana ta wpłynęła także na pozycję Kościoła katolickiego. Pomimo konstytucyjnej zasady rozdzielności władzy świeckiej i kościelnej Kościół stał się beneficjentem zmian systemowych (reformy prawa zgodne z wartościami religijnymi), a przede wszystkim odniósł wymierne korzyści finansowe. Celem artykułu jest weryfikacja hipotezy o specyfice polskiego prawicowego populizmu jako efektu synergii powstałego poprzez interakcję władz świeckich i kościelnych w latach 2015-2023. Zjawiska polityzacji religii i sakralizacji polityki dokonywały się na zasadzie naczyń połączonych, nawet wbrew diagnozowanym zmianom społecznym, takim jak np. rosnąca laicyzacja młodego pokolenia Polaków. Sięganie po takie samo populistyczne instrumentarium pozwoliło na komparatystykę oddziaływania Prawa i Sprawiedliwości oraz Kościoła katolickiego na polskie społeczeństwo. Tłem dla prowadzonych rozważań są przeobrażenia polskiej demokracji liberalnej. Słowa kluczowe: prawicowy populizm, Prawo i Sprawiedliwość, Kościół katolicki, synergia, demokracja

Polityzacja religii – sakralizacja polityki, czyli polski populizm prawicowy jako efekt współpracy Prawa i Sprawiedliwości i Kościoła Katolickieg – pobierz PDF

Piotr Obacz, Brygida Kuźniak, „Elementy teorii politycznej instrumentalizacji prawa międzynarodowego – na przykładzie wizyty W. Putina w Mongolii”, s. 138-150

Dyskurs & Dialog 2024/2
10.5281/zenodo.14547340

Artykuł prezentuje kluczowe elementy autorskiej teorii politycznej instrumentalizacji prawa międzynarodowego publicznego, sformułowanej na podstawie wspólnych badań politologiczno-prawniczych. Istotę, cechy i funkcje instrumentalizacji prawa międzynarodowego zobrazowano na przykładzie casusu uzasadniania i usprawiedliwiania przez władze Mongolii przyjęcia w tym kraju przybywającego z wizytą Władimira Putina, nieujęcia go i niewykonania tym samym nakazu aresztowania wydanego przez Międzynarodowy Trybunał Karny w Hadze. Jednocześnie celem rozważań jest umiejscowienie ww. przypadku w szerszej perspektywie poprzez scharakteryzowanie instrumentalizacji prawa międzynarodowego jako składowej populizmu polityczno-prawnego.

Słowa kluczowe: instrumentalizacja prawa, polityka, prawo międzynarodowe publiczne, teoria

Elementy teorii politycznej instrumentalizacji prawa międzynarodowego – na przykładzie wizyty W. Putina w Mongolii – pobierz PDF

Dominika Liszkowska, „Przemiany dyskursu populistycznego Partii Sprawiedliwości i Rozwoju i personalizacja polityczna Recepa Tayyipa Erdoğana w Turcji”, s. 151-167

Dyskurs & Dialog 2024/2
10.5281/zenodo.14547570

Celem niniejszego artykułu jest ukazanie przemian zachodzących w dyskursie populistycznym rządzącej od 2002 r. do dziś (lipiec 2024 r.) Partii Sprawiedliwości i Rozwoju i jej przywódcy Recepa Tayyipa Erdoğana w Turcji. W artykule przedstawiony został antyelitarny dyskurs partii z pierwszych lat jej rządów oraz czynniki, które wpłynęły na jego kształt. Ponadto w celu wyjaśnienia istniejących podziałów w obrębie tureckiego społeczeństwa omówiono stereotypowe określenia siyah Türk („czarny Turek”) i beyaz Türk („biały Turek”), dzięki którym możliwe jest głębsze zrozumienie różnic istniejących od lat pomiędzy poszczególnymi grupami społecznymi. Natomiast w celu ukazania zmian, jakie zaszły w kolejnych latach w populizmie AKP i jej lidera, analizą objęto koncepcję „Nowej Turcji”, a także proces personalizacji politycznej i konwertowania populizmu autorytarnego na poziomie instytucjonalnym.

Słowa kluczowe: populizm, antyelitaryzm, konkurencyjny reżim autorytarny, personalizacja polityczna

Przemiany dyskursu populistycznego Partii Sprawiedliwości i Rozwoju i personalizacja polityczna Recepa Tayyipa Erdoğana w Turcji – pobierz PDF

Pobierz całe wydanie w PDF